Archeologie in Vlaanderen
Archeologienota 60 Antwerpen, Herinrichting Donkse Beekvallei
Auteur: J.A.G. van Rooij en P.L.M. Hazen
2017
In opdracht heeft Vlaams Erfgoed Centrum in december 2016 een archeologienota opgesteld naar de archeologische waarde van de herinrichtingswerkzaamheden van de Donkse Beekvallei, onderdeel van het masterplan Rozemaai.
Op basis van het bureauonderzoek is gebleken dat binnen het plangebied archeologische resten aanwezig kunnen zijn uit de perioden Laat-Paleolithicum en Mesolithicum in de vorm van vuursteenvindplaatsen in de top van het dekzand en/of laatpleistocene fluviatiele afzettingen. De kans dat de voorgenomen werkzaamheden dit niveau zullen reiken, wordt echter klein geacht. Gezien boringen in de omgeving van het plangebied is het zelfs reëel dat een laatpleistoceen niveau geheel ontbreekt.
Hoewel de kans klein is, kunnen in de aanwezige holocene afzettingen archeologische resten aanwezig zijn vanaf in potentie het Midden-Neolithicum (3.000 v.Chr; vorming estuariene afzettingen). Deze resten zullen niet bestaan uit nederzettingsresten, maar uit zogenaamde puntlocaties (zoals constructies die verband houden met infrastructuur, voorzieningen voor de visvangst, vaartuigen, plaatsen van rituele depositie) en lijnelementen of vlaklocaties. Voorbeelden van lijnelementen en vlaklocaties zijn perceleringssystemen, knuppelpaden, wegen, dammen, gegraven waterwerken en winningzones van grondstoffen. Deze verwachte resten zullen dus nauw verwant zijn aan de Donkse Beek.
Op basis van historisch kaartmateriaal is gebleken dat de Schelde tot zeker in de 18de eeuw nog invloed heeft binnen het plangebied. Op latere kaarten is te zien dat het plangebied ontgonnen wordt en vervolgens een agrarisch karakter heeft. Met uitzondering van een 19de eeuwse brug in het zuidelijke deel, zijn bebouwingen aanwezig geweest. De trefkans archeologisch interessante resten uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe tijd, wordt zeer klein geacht.
In het plangebied worden herinrichtingswerkzaamheden uitgevoerd, waaronder het uitgraven van de Donkse Beek, het uitvoeren van bodemverlagingen ten oosten van de beek, infrastructurele werken en andersoortige kleine werkzaamheden.
Ten aanzien van de beoogde werkzaamheden ten oosten en westen van de Donkse Beek wordt dit niet gezien als een bedreiging voor mogelijk aanwezige archeologische resten, aangezien het merendeel van de werkzaamheden beperkt zullen blijven tot in het ophoogzand. Op basis van de archeologische verwachting wordt tevens duidelijk dat het gebied rondom de Donkse Beek een lage archeologische potentie heeft.
De werkzaamheden aan de Donkse Beek worden echter wel als bedreiging gezien voor mogelijk aanwezige archeologische resten. De werkzaamheden zullen namelijk tot in de oorspronkelijke afzettingen van de beek reiken. Hierin en –op worden archeologische resten verwacht vanaf het Midden-Neolithicum tot en met de Middeleeuwen. Geadviseerd wordt om de werkzaamheden aan de Donkse Beek te voorzien in een Archeologische Werfbegeleiding. De motivering voor dit advies wordt verder uitgewerkt in het Programma van Maatregelen.
Bekijk de volledige archeologienota op de website van Onroerend Erfgoed Vlaanderen.
